Szkoła doktorska Academia Artium Humaniorum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
„Furmani i wagenknechci w rachunkach elbląskich z początku XV w.”
Streszczenie:
W okresie późnego średniowiecza na władzy municypalanej spoczywało wiele różnych obowiązków względem wspólnoty miejskiej. Przykładami tych obowiązków są: dbanie o czystość w mieście, wydatki na infrastrukturę transportową wewnątrz miasta i na terenie jego patrymonium, czy prace renowacyjne na pobliskich tamach i mostach. Zadania te urzędnicy miejscy zlecali bądź to wyspecjalizowanym do poszczególnych prac rzemieślnikom, bądź zwykłym pracownikom dniówkowym. W swoim wystąpieniu chciałbym przedstawić to jakie prace, jak często (w skali rocznej), w jakim składzie osobowym oraz za jaką cenę w pracach miejskich zlecanych przez władze Starego Miasta Elbląga, brali udział furmani oraz wagenknechci.
Podstawą źródłową mojego wystąpienia jest Nowa księga rachunkowa Starego Miasta Elbląga 1404-1414. Księga ta jest niezmiernie istotnym źródłem do dziejów społecznych i gospodarczych późnośredniowiecznego Elbląga, a fakt, że zawiera aż 11 lat obrachunkowych, sprawia, że nadaje się ona bardzo dobrze do badań na postawione wyżej pytania.
Nawet z pobieżnej lektury elbląskiej księgi rachunkowej widać, że furmani oraz wagenknechci nie odpowiadali tylko za transport towarów i ludzi na poszczególnych szlakach handlowych. Ich praca była często odnotowywana przy naprawie tam i mostów oraz przy sprzątaniu miasta. Dzięki zestawieniu ze sobą poszczególnych prac będziemy mogli porównać to, jak często władze radzieckie wynajmowały furmanów i wagenknechtów do transportów towarów i ludzi, z tym jak często zatrudniali ich do innych zadań. Z uwagi na charakterystykę źródła użytego w niniejszej pracy, będzie można również prześledzić to, czy istnieli jacyś przewoźnicy, którzy wyraźnie częściej byli wynajmowani przez urzędników miejskich zarówno w skali rocznej jak i okresu od 1404 do 1414 r., czy otrzymywali oni podobne wynagrodzenia z tę samą pracę, czy też można wśród elbląskich przewoźników wychwycić źródłowo tych, którzy częściej pracowali dla rady i/lub otrzymywali wyższe zarobki.
Bibliografia (niepełna):
R. Czaja, Kryzys handlu elbląskiego na przełomie XIV i XV w., Rocznik Elbląski, t. 13: 1993, s. 9-21.
R. Czaja, Troska o stan sanitarny w miastach pruskich w XIV i XV wieku, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, t. 53: 2005, nr 3/4, s. 343-349.
W. Długokęcki, Przewozy na Żuławach na tle sieci drożnej w średniowieczu, [w:] Wisła w dziejach i kulturze Polski. Osadnictwo nad Dolną Wisłą średniowieczu, red. S. Gierszewski, Warszawa 1989, s. 167-180.
J. Ch. Ginzrot, Die Wagen und Fuhrwerk von der Antike bis zum 19. Jahrhundert, nebst Bespanung, Zäumung und Verzierung der Zug-, Reit- und Lasttiere, Wien 1981.
Historia Elbląga, t. I (do 1466 r.), red. S. Gierszewski, A. Groth.
A. Rutkowska-Płachcińska, Urządzenia transportowe i komunikacyjne, [w:] Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. II (Od XII do XV wieku), red. A. Rutkowska-Płachcińska, Wrocław 1978, s. 204-223.
Biogram:
Doktorant w Szkole doktorskiej Academia Artium Humaniorum na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Tematem jego pracy doktorskiej są koszty transportów lądowych i śródlądowych w strefie bałtyckiej od XIV do XVI w. W kręgu jego zainteresowań badawczych znajdują się: historia gospodarcza późnego średniowiecza i wczesnej nowożytności, historia społeczna, historia miast oraz historia zakonu niemieckiego.