Instytut Historii, Uniwersytet Gdański
„Młyny przemysłowe w miastach Prus Krzyżackich – uwagi na temat zastosowania energii wodnej w rzemiośle”
Streszczenie:
Zakon krzyżacki w swoim władztwie w Prusach, odwołując się do posiadanego regale wodnego, kontrolował prawo do budowy i użytkowania wszelkich urządzeń wykorzystujących wodę i napędzanych energią wodną. Przede wszystkim dotyczyło to młynów zbożowych, ale także innych instalacji stosujących do napędu koło młyńskie, określanych ogólnie mianem młynów przemysłowych, do których zalicza się między innymi folusze, tartaki, kuźnice i szlifiernie. Bardzo restrykcyjną politykę Zakon prowadził w wypadku wznoszenia tego typu urządzeń w miastach, rezerwując sobie zazwyczaj wyłączne prawo do pobierania z nich dochodów. Regulował też relacje z rzemieślnikami szczególnie zainteresowanymi w korzystaniu z tych urządzeń. W wystąpieniu omówione zostaną młyny przemysłowe napędzane energią wodną, funkcjonujące w miastach Prus Krzyżackich. Obok zagadnień prawnych i finansowych przedstawione zostaną także uwagi na temat kwestii technicznych działania młynów przemysłowych (w tym doprowadzenie i dostęp do wody) oraz relacji zakonu krzyżackiego z organizacjami cechowymi korzystającymi z tych urządzeń.